Schrijf de leeftijd van een schaker niet af

Schrijf de leeftijd van een schaker nooit af! Op de dag dat in het kandidatentoernooi in Moskou Viswanathan Anand – als absolute wereldtopper toch regelmatig afgeschreven – een van de koplopers (Levon Aronjan) verslaat, doet Peter van Waert hetzelfde in de vijfde ronde van het Westfries kampioenschap. En net als de oud-wereldkampioen uit India telt de oud-Westfries kampioen uit Hem volop mee in de race om de eindzege.

Met de iets oudere Rob Bijpost heeft de Groenezesser de meeste schaakervaring. Al in 1978 is hij erbij. De Westfriese schaakstrijd is dankzij de deelname van spelers van De Groene Zes uitgebreid van acht naar tien man. Zoals gebruikelijk zitten in de eerste ronde alle clubgenoten tegenover elkaar. Titelverdediger Wouter van Rhoon (Schaaklust) wint van Dirk Mantel, Arie Karreman (KTV) is te sterk voor Rein van der Veen, het Caïssa-onderonsje tussen Karel Pieters en Bert Meester eindigt in remise. De Aartswoud-spelers Rob Bijpost en Ron van Putten komen later in actie, omdat Ron op huwelijksreis is. Het debutantenbal tussen Peter van Waert en Aad van Seters levert succes op voor laatstgenoemde, hetgeen in de krant verrassend wordt genoemd.

In de speelzaal van Aartswoud smaakt Peter al in de tweede ronde het genoegen van de overwinning; er zullen er nog vele volgen. Rein van der Veen delft het onderspit. ,,Van Waert ontfutselde zijn opponent eerst een pion en buitte dit voordeel hierna sterk uit. Het werd dan ook een fraaie positionele winst voor Van Waert’’, aldus het krantenverslag.

Er komen nog drie punten bij. Ook Ron van Putten, Wouter van Rhoon en Karel Pieters moeten hun meerdere erkennen in Peter die op de vierde plaats eindigt, met een half puntje meer dan zijn clubgenoot Aad van Seters.

Een jaar later verovert Peter van Waert 4½ punt (weer vierde), in 1984 vijf en daarmee wordt hij tweede, achter Soes Martojo. Voor de Groene Zes-speler is 1991 het topjaar. In Rob Bijposts boek over de historie van het Westfries kampioenschap staan van die editie zes krantenknipsels en in vijf koppen komt de lezer de naam van Peter van Waert tegen. ‘Van Waert aan kop in schaakstrijd’ opent het overzicht van de eerste twee ronden. In de clubstrijd tegen Rob Ott en vervolgens tegen Dirk Mantel pakt Peter het volle punt. Aan het duel tegen Rob Bijpost houdt hij een halfje over en dat brengt hem in de vierde ronde tegenover mede-koploper Arie Karreman. ‘Arie Karreman kan Van Waert niet de baas’ luidt de kop en dan weten we meteen hoe de topper is afgelopen. De tienvoudig kampioen uit Enkhuizen offert een pionnetje, verliest daarna een tweede en moet dan berusten in een nederlaag. Peter heeft meteen een vol punt voorsprong op zijn naaste belagers.

‘Van Waert op weg naar zege’ geeft een indicatie van de kansen op het binnenhalen van de titel. Met zijn winstpartij tegen Dirk Lont houdt hij zijn punt voorsprong op nummer twee (Dirk Mantel) vast en staat nummer drie al anderhalve punt achter. Als de Schaaklust-concurrent vervolgens remise speelt tegen Arie Karreman en Peter na sterk openingsspel Adri Haakman tot opgave dwingt, kan de denkbeeldige vlag in top. ‘Van Waert in voorlaatste ronde schaakkampioen’, meldt het Dagblad voor West-Friesland.

In de slotronde is voor de krant de strijd om de tweede plaats het belangrijkst. ‘Dick Mantel nestelt zich achter Peter van Waert’, laat de sportredactie de lezers dan ook weten. De kersverse kampioen deelt het punt met Jaap Gorter en wordt tijdens de prijsuitreiking gefeliciteerd door Fred Avis. Precies 25 jaar later gebeurt dat opnieuw, als Fred in een zinderende partij van Peter verliest. Maar op 26 maart 1991 worden de eindprijzen uitgedeeld in Het Kontaktcentrum in Hoorn, de speelzaal van Caïssa, waar Fred de voorzitter is.

Het is overigens niet de eerste Westfriese titel voor Peter van Waert. In het najaar van 1985 wordt voor de eerste keer het kampioenschap van de regio Westfriesland gehouden. De initiatiefnemers zijn Vincent Duin, Bert Meester, Jan Posch en Aad Rizzi die het bestuur vormen van de in maart 1985 opgerichte Schaakorganisatie West-Friesland (SWF), de organisator van de titelstrijd. Voor het eerst ook wordt de rating gebruikt bij de indeling (drie groepen). Verder vinden de vier het jammer dat een aantal sterke Westfriese schakers niet kunnen meedoen aan het al bestaande en in 1934 gestarte kampioenschap, omdat er een limiet is van twee per club. Daarom stellen zij hun evenement open voor alle toppers.

Zeker de editie van 1987 is een schot in de roos en die schrijft Peter van Waert op zijn naam. Er wordt op zeven zaterdagen in oktober en november gespeeld in Het Verenigingsgebouw in Hoogkarspel, het latere Water en Vuurhuis en niet te verwarren met Het Vereenigingsgebouw in Bovenkarspel. De hoofdklasse telt zestien deelnemers en Peter is met zijn rating van 1923 als negende geplaatst.

Hij opent met remise tegen Jaap Gorter en verslaat Jan Posch, Marco Schouten en Niek Narings. Ardjan Langedijk houdt hem op remise. In de zesde ronde staat de topper Eddy Schouten – Peter van Waert op het programma; beiden gaan aan de leiding. De dan 20-jarige Eddy en zijn drie jaar jongere broer Marco zijn in de jeugdafdeling van Caïssa opgegroeid en maken de sprong naar de regionale top. Alletwee delven ze het onderspit tegen de Groenezesser die in de slotronde het punt deelt met Peter Holscher. Concurrent Niek Narings verliest van Nico Hauwert die – op een halfje van Peter van Waert – daarmee de tweede plaats veilig stelt.

Voor het schaken in Hem-Venhuizen wordt het een prachtig kampioenschap, want naast de eindzege voor Peter leggen Ron Deen (nu deel uitmakend van het eerste tiental van Caïssa-Eenhoorn) en Mark van Ojik beslag op de bovenste plaatsen in de eerste klasse.

Het kampioenschap van de regio Westfriesland heeft overigens niet lang bestaan. Voor zover bekend werd het in 1989 voor de laatste keer gehouden. In de huidige titelstrijd maakt Peter van Waert zijn rentree, nadat hij in 2010 voor het laatst had deelgenomen. Toen kwam hij uit op een middenmootscore van 3½ punt en met de overwinning op Fred Avis in de speelzaal van Degoschalm in Westwoud heeft hij dat totaal nu al verbeterd. Tijd om over te gaan naar die spectaculaire partij.

 

Peter van Waert – Fred Avis 1-0

In het boek ‘Westfries kampioenschap 1934-1998’ van Rob Bijpost staat na de rondenverslagen van 1991 een krantenknipsel van een interview met kampioen Peter van Waert. Een citaat: ,,Vroeger heb ik veel aan theorie gedaan. Ik kom dan ook vaak met vooroorlogse varianten. Vaste openingen heb ik niet. Als ik weet tegen wie ik spelen moet, weet ik ook wat ik zal openen.’’

Dat was precies een kwart eeuw geleden. Wit opent door al na vijf zetten beide centrumpionnen te offeren ten faveure van ontwikkeling. Fred Avis heeft de variant overigens goed voorbereid; zijn eerste zestien zetten kosten hem slechts vijf minuten. Dan staat hij overigens ook beter. Snel daarna mist de Caïssa-Eenhoorn-speler echter de beste voortzetting en profiteert Peter optimaal van de ruimte op de open c-, d- en e-lijn. Zwart heeft lang gerokeerd, kan zijn toren op h8 niet in het spel betrekken en krijgt op de 31^e zet mat tegen zich.

 

Ronald Ritsema – Peter van der Schee 1-0

Hoe anders verloopt de topper tussen Ronald Ritsema en Peter van der Schee die na vier ronden met Peter van Waert en Fred Avis het veld aanvoeren. In 2013 en vorig jaar won wit met dezelfde kleur en hij maakt er nu een hattrick van.

Ronald en Peter gaan tot in het middenspel gelijk op. Met zijn elfde zet heeft zwart zijn a-pion naar de vierde rij gebracht. Na een paardruil wil hij zijn damepaard naar c5 laten springen, maar de koppigheid van het stuk is sterker en het paard belandt op f6. De witspeler gaat een tweede ruil uit de weg en valt met zijn paardsprong (naar c3) de pion op a4 tweemaal aan. Die zal dan ook verloren gaan en bezorgt de clubkampioen van Caïssa-Eenhoorn een pionnenmeerderheid op de damevleugel. Zwart wacht dat niet af, in het besef dat hij het op de lange duur niet zal redden.

 

Jaap Gorter – Andrew Weltevreden 1-0

Voor het eerst in vier seizoenen spelen Jaap Gorter en Andrew Weltevreden een WFK-partij tegen elkaar en inzet van de strijd is aanhaken bij de toppers.

Als de ontwikkeling aan beide kanten is voltooid, staat zwart een tikkeltje beter. Hij heeft een gezonde pionnenstructuur, zijn opponent een kwetsbare dubbelpion op de d-lijn. Daar lonkt de GZ-speler naar, waardoor hij een gaatje in zijn verdediging – een paardvork op d7 – niet dicht. Dat breekt Andrew op, al krijgt de partij een spectaculair einde. Als ware het een dressuur volgen er tien halfzetten aan paardsprongen op rij en daar houdt Jaap stukwinst aan over. Voldoende om als eerste op de avond de overwinning te mogen incasseren.

 

Rik Slaman – Rik van Ingen 0-1

Rik van Ingen heeft een goede score in zijn WFK-partijen tegen Rik Slaman. Drie eerdere ontmoetingen – tussen 2005 en 2010 – leveren de Aartswoud-speler 2½ punt op. Daar komt er nu weer eentje bij, maar de manier waarop verdient een plaats in een curiositeitenkabinet.

Wit krijgt in het middenspel zijn stukken op iets betere velden dan zijn opponent en na een massale afruil kan hij in een dame-met-toren-eindspel pionwinst realiseren. Ook de torens verdwijnen van het bord, waarna beiden pionnen hebben op de g- en h-lijn en Rik Slaman als een gevaarlijk extraatje een vrijpion op c4. Het forceren van dameruil mislukt, maar de witspeler krijgt wel een mogelijkheid (51. Df6) om de remisekansen voor Rik van Ingen aanzienlijk te verkleinen. Hij maakt er geen gebruik van.

Na een lange zit lukt het zwart om de c-pion te veroveren en ontstaat een remisestelling. Hij heeft vijf velden voor zijn koning om bij zijn achterste en kwetsbaarste pion te blijven en die zal hij dan ook niet kunnen verliezen. Rik Slaman heeft een remise-aanbod afgeslagen en probeert, na meer dan drie uur goed te hebben gestaan, ijzer met handen te breken. Dat levert hem een zware ‘verwonding’ op. De twee monarchen verruilen elkaars positie, maar daarmee krijgt zwart toegang naar promotie van zijn h-pion.

 

Nick Manshanden – Lukas Boots ½-½

Nick Manshanden en Lukas Boots gaan op diverse manieren op herhaling. Een jaar geleden zaten ze ook in de vijfde ronde tegenover elkaar, met dezelfde kleuren. Voor een groot deel lijkt het partijverloop op de zettenreeks van 2015. Alleen de uitslag is anders. Zwart hoeft nu zijn opponent niet te feliciteren en houdt hem knap op remise.

Mede door een opschuivende d-pion komt Nick, die in de landelijke derde klasse 3½ uit vier heeft gehaald, een pion voor. Met actief spel (een sterk loperpaar, torens op de open en half open lijnen) geeft Lukas prima tegengas en in een grote afruil wint hij de pion terug. De zwartspeler houdt de aanval in stand en dat levert hem zelfs een pion voorsprong op. Als blijkt dat die in een toreneindspel moeilijk te verdedigen is, gaan beiden akkoord met remise.

 

Rob Bijpost – Dirk Lont ½-½

Dirk Lont maakte vorig seizoen zijn rentree in het Westfries kampioenschap, nadat hij in 1993 voor het laatst had meegedaan. In dat jaar nam hij het in de vierde ronde op tegen Rob Bijpost die met zwart zegevierde.

Bijna een kwart eeuw later dus een halve revanche voor de Caïssa-Eenhoorn-speler die de befaamde b4-opening van zijn opponent goed beantwoordt. Hij ontwikkelt gemakkelijker en heeft met groepjes van drie op beide flanken een degelijker pionnenstructuur dan wit die over drie pionnenkoppeltjes beschikt. Er wordt het een en ander aan lichte stukken geruild en dat komt goed uit voor Rob die een iets actievere stelling krijgt. Maar Dirk kan de eerste dreiging (op g7) eenvoudig wegwerken en dan beseffen de twee ervaren schakers dat er weinig eer meer te behalen valt.

 

Erwin Brouwer – Erik Romkes 0-1

Erwin Brouwer is debutant en wie verwacht dat de nieuwkomer in een sterk schaakgezelschap op rustige wijze zijn partijtjes gaat meeblazen, heeft het mis. Al in de openingsronde van dit kampioenschap slaat hij aan het offeren en anderhalve maand verder doet hij dat nog steeds. In de huidige clubcompetitie van Caïssa-Eenhoorn heeft Erwin uit zijn twee duels tegen Erik Romkes winst (met zwart) en remise gehaald, maar zijn opponent neemt nu revanche.

Op de vijfde zet trakteert wit het publiek op het klassieke offer op f7. De zwarte koning gaat naar g8, Erwin schuift zijn e-opion door naar de zesde rij en maakt zo een paardvork op dame en toren mogelijk.

Wits e6-pion hindert de ontwikkeling van Eriks spel, maar hij staat wel een stuk voor. Voorlopig moet de zwartspeler zich beperken tot verdedigen en in de wetenschap dat kwaliteitsverlies op h8 niet te voorkomen is, doet hij dat goed. Als zwart zich eindelijk kan bevrijden van de vervelende pion op e6, kantelt de partij. Na twintig zetten zijn drie witte stukken op de damevleugel nog niet ontwikkeld en Erik heeft al zijn materiaal gemobiliseerd. Er is dreiging op de open f-lijn en paard en loper kijken het aantrekkelijke veld d4 aan. Als hij daarop een paard in de aanbieding doet, is voor Erwin de strijd verloren. Een paardvork op koning en dame behoort tot de mogelijkheden, mat achter de paaltjes lonkt. En slaan van het lichte stuk vergroot de druk op de witte stelling enorm. Hun onderlinge score dit seizoen wordt zo 1½-1½.