Huiskamerschaak op het WFK

In een huiskamerachtige sfeer worden voor de zesde ronde van het West-Fries kampioenschap de eerste zetten gedaan. De zestien deelnemers zijn te gast bij Degoschalm. Het is alsof je thuis schaakt. Trek in koffie? De pot staat in een hoek van de speelzaal te pruttelen. Je mag zelf inschenken.
Degoschalm is waarschijnlijk de eerste fusieschaakvereniging van West-Friesland. ‘DEnk GOed NA’ bedachten ze in Venhuizen in het begin van de jaren negentig bij de oprichting van schaakclub Degona. Origineel en mooi in al zijn eenvoud.
Dorpshuis De Schalm in Westwoud, een echt cultuurcentrum en dus kan de schaaksport daarin niet ontbreken, bestaat langer. Zo’n twintig jaar eerder leidde het loopje van een aantal schaakliefhebbers naar De Schalm tot het oprichten van De Schalmloper.
Beide clubs kregen voldoende leden om een bondsteam samen te stellen en verschillende seizoenen kwamen De Schalmloper en Degona uit in de vierde klasse, meestal in 4B. Degona is zelfs enkele keren gepromoveerd, maar het verblijf op het hogere niveau duurde nooit langer dan één jaar. Omdat de belangstelling voor het schaken later daalde, besloten de leden tot een fusie en met ingang van het seizoen 2006-2007 schaken ze verder als Degoschalm.
Door de komst van de zestien WFK-gangers is de schaakzaal in het dorpshuis tot op de laatste plaats bezet. Degoschalm-voorzitter Gerard Broersen regelt dat er zelfs een paar tafels bij worden geplaatst en zo zien we deelnemer Rob van den Heuvel – pal voor het begin van zijn topper tegen Piet Reus – mee helpen sjouwen. Die amicaliteit en sportiviteit is er ook bij Jaap Gorter. Tegenstander Lourens van Veelen (regerend clubkampioen van Degoschalm) heeft gemeld dat hij wat later komt; vanwege een examenavond in Venhuizen voor de schaakjeugd van zijn club en van Torenhoog uit Hoogkarspel. Het wordt iets later dan later, maar Jaap wacht geduldig en de oud-kampioen is opgelucht dat de klok niet hoeft te worden ingedrukt zonder dat zijn opponent tegenover hem zit.
Lourens mag overigens worden gefeliciteerd, want hij speelt voor de bond bij Kijk Uit en het eerste achttal is drie avonden eerder tijdens de gezamenlijke slotronde van de eersteklassers bij Santpoort kampioen geworden. Een aardig detail: hij nam het op tegen Marco Groot, in de vorige West-Friese ronde zijn tegenstander. Op 21 maart werd het remise, maar de bondspartij leverde winst op voor de KTV-voorzitter. Het is Lourens’ enige nederlaag in het bijna voorbije NHSB-seizoen. Frappant is dat de verliezer kan lachen (omdat zijn ploeg naar de promotieklasse is gepromoveerd) en dat de winnaar minder reden tot vrolijkheid heeft. KTV immers is op de zesde plaats geëindigd en de Enkhuizers zijn nog niet zeker van handhaving. De landelijke competitie eindigt op 21 april en de derdeklassers VAS 2 (Amsterdam) en Het Witte Paard spelen tegen elkaar in 3D. Als de Zaanse schakers – die een punt meer hebben – degraderen, krijgen de NHSB-klassen te maken met versterkte degradatie. En dan is KTV de klos.
Dat geldt op deze maandagavond voor Jasper Seelemeijer. Dankzij een schitterende serie van vier overwinningen op rij is hij koploper, maar de reeks wordt door concurrent en clubcompetitiegenoot Wilko van der Gracht afgebroken. Jaspers dame-switch van a5 naar g5 leidt het spektakel in. Wit jaagt meteen de vorstin op, maar wordt na dameruil geconfronteerd met een dubbelpion op de f-lijn. Zwart neemt twee pionnen, Wilko herovert die ten koste van een paard. De stelling zindert dan, want na het ‘paardoffer’ staat een zwarte loper op de open e-lijn tweemaal aangevallen en kan die op straffe van torenverlies niet weg. Met kwaliteitsvoorsprong gaat de witspeler het eindspel in. Zijn twee torens op de zevende rij vormen een machtig wapen, terwijl zijn zwartveldige loper prachtige diagonalen heeft. Met de slotzet valt wit twee stukken aan en is het over en uit, waarmee Wilko de eerste plaats op de ranglijst herovert.
De tweede beslissing valt aan de andere kant van de ranglijst. Andrew Weltevreden gaat tegen Lukas Boots op jacht naar zijn eerste partijzege van dit kampioenschap en dringt met aanvallend spel vanuit de opening zijn opponent terug. Hij mist echter een mooie kans op succes. Wit kan een paard op e5 nemen, met als doel om met een eigen paard via c4 naar b6 te springen en torenwinst als resultaat. GZ’s clubkampioen kiest voor een ander plan en wordt verrast door een torenoffer op g2 van Lukas. Zwart heeft opeens een sterk loperpaar gekregen en het offer opent de g-lijn voor de andere toren. Vier stukken van Andrew staan op de damevleugel en doen niet mee. Als de zwartspeler zijn toren geeft voor een loper, volgen enkele schaakjes en zelfs de matzet omdat wit met zijn koning naar een verkeerd veld gaat.
Rob van den Heuvel en Piet Reus leveren vanaf de vierde zet volop strijd. Wit slaat al vroeg in de partij met zijn dame in op b7 en moet niet veel later met haar flink manoeuvreren om geen materiaal te verliezen; ook een onverdedigde loper op c4 dient Rob in de gaten te houden. Na dameruil heeft hij twee pionnen meer, maar nu brengt Piet met enkele scherpe zetten de kracht van zijn loperpaar tot uiting. De stelling komt enigszins tot rust, al staat de Schaaklust-routinier dan wel de kwaliteit achter. Beiden blijven naar aanvalskansen zoeken. Met een spectaculaire koningswandel eindigt de partij. De witte vorst maakt de oversteek van d1 naar e6, om op b3 tot rust te komen. Ondertussen is er wel een licht stuk buit gemaakt. En zwart verliest een tweede, als hij een paard in de penning zet.
Er zijn twee opvallende partijen in de zesde ronde. Bas Dudink en Fred Avis rijden dit hele kampioenschap samen naar de gastclub en dat geldt ook voor Peter Holscher en Ronald Ritsema. En in Westwoud staan Dudink-Avis en Holscher-Ritsema op het programma. Het is jammer dat de terugrit naar Hoorn voor de vier zo kort is, want die tien minuutjes zijn onvoldoende om hun partijen na te bespreken.
In de twintigste ronde (24 januari) van Caïssa’s clubcompetitie heeft Fred met zijn opening Bas verrast, met een snelle overwinning voor de voorzitter als resultaat. Bas speelt nu met wit en besluit om Freds opening te gebruiken. Dat lijkt goed uit te pakken. In het Geweigerd Damegambiet trekt de preses van HSV De Eenhoorn het initiatief naar zich toe. Als het zwarte koningspaard wordt aangevallen, springt dat naar het gevaarlijke h5-veld. Het wordt ingesloten, al pikt zwart nog wel even twee pionnetjes mee. De koningsvleugel wordt het domein voor offensieve plannen. Wits voordelen zijn de betere witveldige loper (die van zwart wordt geblokkeerd door een eigen pion) en de snelle mogelijkheid om de torens te verdubbelen dan wel in te zetten voor aanvallende acties. Bas heft een tussenschaak met zijn loper in plaats van met een paard op, waardoor de grootste dreigingen uit de stelling raken en Fred overeind blijft. Na torenruil kan hij eeuwig schaak geven.
Peter Holscher en Ronald Ritsema hebben in de clubcompetitie van Caïssa tweemaal tegen elkaar gespeeld, waarbij de nog geregerend kampioen met wit won en Ronald remiseerde. In dorpshuis De Schalm is het bovendien de partij van de gaande en de komende titelhouder. Ronalds voorsprong lijkt voldoende om Peter af te lossen. Het zal bij Caïssa zijn eerste clubtitel na 2004 worden; de vijfde in totaal.
In de West-Friese strijd heeft hij een half punt meer en na veertig zetten in de zesde ronde is dat nog steeds zo. Wit speelt de Schmid-variant van de Benoni. Omdat c4 is uitgesteld, kan Peter na een afruil van alle torens zwarts b5-pion nemen en wordt het veld geschikt voor een paard. Ronald heeft de witte b2-pion verorberd en kijkt met zijn koningsloper uit over een mooie diagonaal. Als de dames van het bord zijn, lijkt Peter door zijn verder opgeschoven pionnen wat meer spel te hebben. In een eindspel met vier paarden krijgt hij een vrijpion op d6, maar Ronald verdedigt goed en het voordeel is minimaal. Na een paardruil blijkt dat een paar cijfers achter de komma te zijn: remise derhalve.
Na twee nederlagen weet Adri Haakman weer wat winnen is, maar tegen Rik Slaman moet hij daar hard voor werken. In een Franse partij heeft de KTV’er wel het initiatief, al biedt zwart prima tegenstand. De strijd gaat richting het eindspel gelijk op. Beiden hebben de dame, een toren en vijf pionnen met voor wit een paard erbij en voor de zwartspeler een loper. Een geïsoleerde zwarte d-pion vormt een doelwit voor Adri. De verovering levert echter nog geen concreet voordeel op. Beetje bij beetje verbetert wit zijn stelling, mede omdat Rik wat meer defensieve zetten doet. Als de lichte stukken worden geruild en ook de dames, is de pion meer wel een – letterlijk – pluspunt. De Enkhuizer koning staat veel centraler dan zijn collega op h8 en zwart beseft dat hij het opruimen van zijn a- en b-pion (waarmee zijn opponent drie vrijpionnen krijgt) niet kan voorkomen.
Jaap Gorter is in opmars. Na een desastreus begin (nul uit twee) begint het er met een serie van drie overwinningen en een remise beter uit te zien. Hij maakt er met Lourens van Veelen een tactische strijd van. Wat zijn de beste velden en waar komen de juiste stukken te staan? Lange tijd zijn de twee aan elkaar gewaagd. Door de veelheid aan pionnen blijft het voorzichtig manoeuvreren. Zwart neemt de open b-lijn in bezit, wit stemt zijn plan af op een isolani op c6. Die pion wordt geflankeerd door de dame en een toren en dat maakt veld c4 heel geschikt voor een paardvork. Nog net voor de eerste tijdcontrole beslist die zet de partij.
Op vier van de acht borden staan opvallende paarden. Voor de West-Friese schakers zijn aan het begin van de avond prachtige stukken opgesteld, maar bijzonder is dat in vier partijen de lopers kleiner zijn dan de paarden. Ze hebben een wat langere nek dan de ‘pony’s’ op de andere borden. Een vergelijking met giraffen gaat niet op, maar de paarden bij Bas Dudink-Fred Avis, Peter Holscher-Ronald Ritsema, Jaap Gorter-Lourens van Veelen en bij Marco Groot-Peter van der Schee kunnen beter over alles heen kijken. Is het een toeval dat in al die partijen paarden een belangrijke rol spelen?
In de Versnelde Draak beschikt Marco Groot over het loperpaar (en de dame en twee torens) en Peter van der Schee over een loper en een paard. De zwarte loper staat prachtig op de langste zwarte diagonaal en bijna al zijn pionnen bezetten witte velden. Maar wit dwingt loperruil af en ook alle torens belanden naast het bord. De spanning stijgt als de koningen naar het centrum gaan en de pionnen op de koningsvleugel zich tegenover elkaar (met een veld ertussen) bevinden. Marco staat onder druk, al is er een ontsnappingsroute. Hij kan toewerken naar een vrijpion op de b-lijn, waardoor Peters koning attent moet zijn dat hij niet een veld te ver naar voren opschuift. Als wit denkt dat het zwarte paard op a3 in de tang zit, dreigt zwart met een doorbraak van zijn e- of f-pion. Opeens is de stelling niet meer te redden voor de KTV-speler en op fraaie wijze werkt Peter toe naar een winnend eindspel.
De conclusie na zes avonden West-Fries schaken? Het blijft onverminderd spannend en het is zelfs mogelijk dat vijf deelnemers met een gelijk aantal punten bovenaan eindigen. Op donderdag 12 april is bij De Groene Zes in Bovenkarspel de apotheose.