Geen water en geen vuur, maar nog altijd gezellig

Het prachtige wandtapijt verraadt dat de zestien deelnemers van het West-Fries kampioenschap te gast zijn. Geen schaakstuk is erop te zien, maar wel een schitterend tafereel van acht kaartende honden.
De vijfde ronde wordt gehouden bij Torenhoog. De schaakvereniging uit Hoogkarspel zetelt normaliter in de ijsclubkantine De Deurlouper. Daar zal het te krap zijn als veel eigen leden op de vaste clubavond komen plus de zestien West-Friese toppers, zo redeneerde het bestuur. Daarom is de gastheer uitgeweken naar het Water & Vuurhuis, waar Torenhoog eens een – geslaagd – jubileumtoernooi heeft gehouden.
In de zaal waar vaak bridgers hun drive hebben, staan de schaakborden klaar. In de aangrenzende zaal biljarten leden van De Poedel. Ook daar is het gezellig druk. Op twee tafels zijn libristen bezig met een serie, gadegeslagen door ruim tien clubgenoten die zich rondom de stamtafel hebben verzameld. En ook hier een wandtapijt, in dezelfde stijl gemaakt. Uiteraard bridgen hierop de honden niet, maar biljarten ze.
Water- en vuurhuizen waren een kleine honderd jaar geleden gebouwen waar de mensen die thuis geen warmwatervoorziening hadden, warm water kochten. Ook waren er kolen voor de kachel verkrijgbaar. Er werd druk gebruik van gemaakt, waardoor die huizen tevens de functie van een sociale ontmoetingsplaats hadden en niet zelden konden de bezoekers er een drankje (al of niet met alcohol) bestellen.
Tegenwoordig kan iedereen thuis douchen en hebben de mensen een gaskachel of centrale verwarming. Maar de gezelligheid is er in het gebouw aan de Sint Laurentiusstraat nog altijd. De drukte in de ‘schaakzaal’ valt overigens mee. Torenhoog-voorzitter Ed Hornick – hij heeft oog voor detail; bij de ‘West-Friese’ borden staan extra dames – verwelkomt de WFK-deelnemers en huldigt Just Bakker als jeugdkampioen. ,,Vorig jaar tweede, nu eerste en wellicht dat hij binnen no time tussen jullie zit.’’ Het Venhuizer talent krijgt een welverdiend applaus van de huidige toppers.
Just speelt een clubpartij, net als Rick Molenaar (de vorige jeugdkampioen) en Renzo Snel. Renzo draagt een shirt van Rammstein, de Duitse Tanzmetallband. En dat is zeker toepasselijk in een ruimte, waarin muziek domineert. Aan de muren hangen een gitaar, een saxofoon, trommels en zelfs een doedelzak, er zijn veel ‘muzikale’ schilderijen te zien en een portret van Elvis Presley siert de klok.
Torenhoog is een kleine schaakclub en een van de jongere in West-Friesland, maar schaken in Hoogkarspel is niet in 1970 begonnen met de oprichting van de Dam- en Schaakvereniging Hoogkarspel. Al in 1922 was er een schaakclub. Bladerend door oude kranten in het Westfries Archief leert dat er vroeger in Noord-Holland talrijke dorpsclubs zijn geweest. Een alfabetische opsomming van plaatsen, waar in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog werd geschaakt: Anna Paulowna (Excelsior), Bakkum (De Pion), Bergen (De Pion), Breezand (DOS), Castricum (De Pion), Den Burg (Texelsche Schaakclub), Den Oever (DOS), Dirkshorn (Schaakmat), Edam (De Pion), Egmond aan Zee (De Egmonden), Hippolytushoef (Wieringer Schaakclub), Julianadorp (Het Witte Paard), Katwoude, Koedijk (De Pion), Kolhorn (De Onderlinge Schakers), Krabbendam (De Pion), Limmen (Vita Nova), Middenmeer, Nieuwe Niedorp, Oosthuizen (DESO), Sint Maarten, Sint-Pancras (Het Paard), Slootdorp (Wieringermeerschakers), Tuitjenhorn (Dr. Max Euwe), Westerland, Wieringerwaard en Zuid-Scharwoude.
En dan nog een rijtje met dorpen dichter in de buurt: Andijk-West (De Toren), Hoogkarspel, Medemblik (A-Z), Oostwoud (De Pion), Opperdoes (Denk en Zet), Spanbroek (Het Schaakbord), Spierdijk (DIO), Twisk, Ursem (SVU), Venhuizen (De Pion en de Venhuizer Arbeiders Schaakclub) en Zwaag (ODI), terwijl momenteel Obdam en Berkhout (Schada) clubs hebben die niet bij de bond zijn aangesloten. Al die verenigingen zijn van grote waarde geweest voor het schaken in het huidige NHSB-gebied, zoals kleinere regioclubs als Attaqueer, Degoschalm, De Groene Zes, De Pionier, Revanche en Torenhoog nog steeds een belangrijke rol spelen.
Nog een beetje geschiedenis. Het eerste kampioenschap van West-Friesland dateert uit 1934. Maar in januari en februari 1903 speelden twaalf West-Friese schakers een onderlinge competitie in het Noordhollandsch Koffiehuis in Hoorn; op de hoek Grote Noord/Roode Steen, waar vroeger de Winston-bioscoop stond. De eindstand na elf ronden: 1. P. Kistemaker (Hem) 10 punten, 2. M. Veer (Andijk) 9, 3. J. Hinke (Spierdijk) en W. Tensen (Schellinkhout) 8½, 5. J. Stapel (Sijbekarspel) 8, 6. C. Molenaar (Schellinkhout) 5½, 7. W. Nobel (Hoorn) 4, 8. W. Bronkhorst (Lutjebroek) en G. Klaver (Zomerdijk) 3½, 10. J. Rol (Schellinkhout), 11. J. Groen (Andijk) 2½, 12. P. Klaver (Spierdijk) 0; na zes verloren partijen gestopt. Johan Hinke en Willem Tensen zouden een beslissingswedstrijd om de tweede plaats hebben gespeeld, maar daarover is in geen krant iets terug te vinden.
Genoeg oude koeien, we gaan naar de tegenwoordige tijd. Voor Rik Slaman is na zijn remises in de derde en vierde ronde Jaap Gorter niet de ideale tegenstander om de opgaande lijn voort te zetten. De oud-kampioen hoort natuurlijk niet in de onderste regionen thuis en toont dat in zijn vijfde partij aan. Hoewel Rik vier lichte stukken heeft ontwikkeld en zwart slechts twee, komt hij al in de opening in de problemen. Met een paard achterstand moet wit verder en krijgt geen enkele kans om er nog iets van te maken. Jaap speelt louter sterke zetten en na 21. … Pc4 mag zijn opponent kiezen: mat in één of dameverlies.
Vier man voeren na vier ronden de ranglijst aan en ze zitten allevier tegenover elkaar. Onder het wandtapijt met de bridgende honden kiezen Ronald Ritsema en Wilko van der Gracht voor het Konings-Indisch. Ronald plaatst in het centrum een sterk pionnenblok (d5-e4, met ook c4) dat wordt tegengehouden door de zwarte pionnen. De stukken van Wilko hebben weinig bewegingsvrijheid en dat geeft wit een kansje om met zijn damepaard iets te proberen, al is – afgezien van pionwinst – niet helemaal duidelijk wat het resultaat op langere termijn wordt. Wit besluit evenwel tot een loperzet die zwart verplicht tot 16. … f6 om dameverlies te voorkomen. Daarna blijft een dichte stelling over en met al het materiaal nog op het bord nemen de titelkandidaten genoegen met remise.
De subtoppers Piet Reus en Bas Dudink zijn als derde partij klaar. Piet is bezig aan een goed kampioenschap, maar verliest in de opening een pion en kijkt bovendien tegen een geïsoleerde centrumpion aan. Hij maakt jacht op de stukken die die pion aanvallen of kunnen aanvallen en beiden komen in een kort middenspel terecht. In een torenpaardeindspel blijkt de Andijkse pion op e5 zowaar een solide aanvalswapen te worden en moet Bas (nog steeds ongeslagen) zijn materiële voorsprong prijsgeven. Vervolgens vinden de twee elkaar in een puntdeling.
Peter Holscher voegt zich bij de subtoppers dankzij een mooie overwinning op Adri Haakman. Aanvankelijk lijkt de KTV’er met opkomende pionnen op de damevleugel licht positioneel voordeel te hebben. Daarachter worden een loper en de dame geposteerd voor een koningsaanval in samenwerking met een paard op g4, maar Peter zet al zijn stukken op de juiste velden. Zijn verdediging klopt niet alleen tot in de puntjes, hij wint een pion als Adri het zwarte offensief inzet. Vervolgens offert zwart onnodig een loper en blijft met een stelling zonder muziek zitten.
Spectaculair verloopt de strijd tussen Fred Avis en Lukas Boots. De voorzitter van Caïssa slaat zijn eerste slag, als hij een centrumpion verovert. Toch blijft Lukas de aanval zoeken. Dat kost hem een tweede pion, maar hij heeft een sterk paard in de witte stelling. Dat wint een pion terug en na 24. … Txa2 staat het in materieel opzicht gelijk en dreigt de kampioen van De Pioniet met mat achter de paaltjes. Fred maakt een luchtgaatje en kan vervolgens tevreden constateren dat drie zwarte stukken op de damevleugel te ver verwijderd zijn van het front en te laat worden ingeschakeld om het gevaar te bezweren. Lukas verliest een stuk en laat heel sportief wit de mataanval, inclusief een paardoffer, afronden.
Jasper Seelemeijer en Rob van den Heuvel zijn de overige ranglijstaanvoerders en zijn maken er in het Water & Vuurhuis een wildwestpartij van. De opportunistische speelwijze van Jasper wordt al in de opening duidelijk. Hij gaat vol in de aanval; alle gespeelde pionnen gaan direct naar de vierde rij en twee lichte stukken zetten de zwarte koningsvleugel onder druk. De (lange) rokade wordt lang uitgesteld. Rob doet dat op de zeventiende zet, wit vijf zetten verder. Daar tussenin speelt zwart met vuur. Wit dreigt met een gevaarlijk paardvork en zwart offert een loper, waarvoor hij twee pionnen krijgt. Maar hij ziet – in vliegende tijdnood – de emmer met water niet staan. Met een paardvork kan Rob de kwaliteit winnen. Hij neemt echter met het verkeerde stuk een derde pion (op h4) en dat kost hem een volle toren. Jasper verslaat zijn clubgenoot en mag zich, als elfde geplaatst, na vijf ronden de enige koploper noemen.
Na twee nederlagen is ook Peter van der Schee in opmars. Met twee remises en zijn overwinning op Andrew Weltevreden erbij sluit de GZ’er aan bij de middenmoot. De strijd komt in een beslissend stadium, als de stelling een wat open karakter krijgt. Alle lopers gaan eraf, de dames, torens en paarden verplaatsen zich naar de koningsvleugel, waar voor zwart de half open g-lijn een nadeel is. Wit verhuist zijn vorstin van een veld voor zijn g-pion naar een veld erachter. Peters g-pion schuift door naast die op f5 en heeft dan een ijzersterke aanval. Een tijdelijk paardoffer breekt de verdediging van Andrew die bovendien geen tijd meer heeft. De vlag valt, maar hij kijkt dan al tegen een verloren stelling aan.
Het voordeel van de – qua tijd – langste partij is dat die de meeste toeschouwers trekt. Lourens van Veelen en Marco Groot stoppen er ver na de eerste tijdcontrole mee en houden elk een half punt aan de marathonzitting over. En ze hebben een interessante partij gespeeld. Diverse mede-WFK-deelnemers analyseren na afloop dan ook mee. Lourens krijgt na zijn Engelse opening drie pionnen op de vijfde rij, terwijl Marco stelletjes vormt. Na 22 zetten staan zijn pionnen op a7 en b7, op c6 en d6, op e5 en f5 en op g6 en h6. Wit heeft aan lichte stukken twee paarden, zwart een paard en een loper. De Degoschalm-debutant breekt de f-lijn half open om op f5 een paard te posteren. Het andere paard springt naar d6; ze steunen elkaar en maken van enkele belangrijke velden verboden gebied voor de zwarte stukken. Maar wit heeft ook weinig speelruimte en kort voor middernacht beseffen de twee dat remise het hoogst haalbare resultaat is.
De uitspraak van de avond komt van de ranglijstaanvoerder. Jasper Seelemeijer heeft met recht-voor-zijn-raap-schaak vier partijen op rij gewonnen. ,,Ik zie wel waar het schip strandt’’, zegt hij wel eens na een partij. Maar voorlopig ligt hij op koers naar een veilige haven.