Drukke schaakavond in schaatskantine

Voor de zesde ronde van het Westfries kampioenschap zijn we te gast bij Attaqueer. Maar het openingswoord komt uit de mond van Arnold Velthuis, de wedstrijdleider van De Pionier. Het begin van deze vrijdagavond de dertiende loopt net weer even anders dan anders.
De verenigingen uit Nibbixwoud en Abbekerk – waar de WFK-deelnemers op donderdag 8 februari achter de borden zaten – hebben een band, onder meer dankzij hun bekende toernooien. Attaqueer is al jarenlang bekend om zijn BMW-toernooi in het begin van het jaar. Nee, de hoofdprijs is geen bekende auto. Boerenkool met worst is voor alle rapidschakers een hoofdprijs. De Pionier staat met zijn Anders Dan Anders-toernooi vast op tweede paasdag op de agenda en de beste presteerder op beide evenementen verdient een combinatieprijs.
Als je de speelzaal van Attaqueer binnenloopt, zie je aan de rechterkant tussen de ramen een foto hangen. Twee mannen praten in het Westfries tegen elkaar. We vertalen het, voor de niet-Westfriezen onder de lezers, in het Nederlands.
,,Ben jij door het ijs gezakt?’’ vraagt de man die op de walkant staat.
– ,,Nee, ik was aan het zwemmen, toen het ineens begon te vriezen’’, antwoordt de man die met een nat pak uit een wak kruipt.
Het zal duidelijk zijn, de speelzaal is de kantine van een ijsclub. Knus, compact, knabbelnootjes bij de bar. Dat is vroeger anders geweest, want Attaqueer heeft ook gespeeld in café De Sport (op het toneel werd de club opgericht), op de kunstenaarszolder van de oude melkfabriek in Hauwert en in een voormalige kleuterschool in Nibbixwoud. Attaqueer bestaat overigens 44 – een feestgetal; in carnavalstijd zou dat een jubileum zijn – jaar; wellicht dat er komend najaar slingers hangen.
Het is een van de kleinere clubs in Westfriesland en heeft ondanks de bescheiden leeftijd een opmerkelijk fors aantal deelnemers aan het Westfries kampioenschap geleverd. In alfabetische volgorde noemen we ze: Gerard Beerepoot (grijs), Gerard Beerepoot (wit), René Boots, Kees Bot, Niels Bot, Arnold Edeling (met elf deelnames recordhouder), Jeroen Edeling (Westfries kampioen in 2002, de enige Attaqueerder die die prestatie heeft geleverd), Cees Fris, Pio van Goor, Jan Groen, Paul Grolman, Theo Hogenboom, Age van Klaveren, Ronald Koppes, Lucas Krijnsen, Jos van Steen, Vincent Verweij, Jos Vlaar, Ben Warmer en Emil Zaal.
Ze hebben allemaal hun aandeel gehad in het historisch verhaal van het Westfries kampioenschap. Jos van Steen was in 1979 de eerste die de eer van de club hoog hield. Het 15-jarige talent uit Berkhout was de enige Attaqueer-speler in het veld van veertien man. In de eerste ronde zaten traditioneel clubgenoten tegenover elkaar, maar die had Jos niet en hij nam het daarom op tegen Joop Mulder, de enige deelnemer van schaakclub Medemblik. Vijf ronden lang was de Medemblikker de sensatie van het evenement, maar door nederlagen in zijn laatste twee partijen duikelde hij van de eerste naar de vierde plaats.
Jos van Steen handhaafde zich van begin tot einde in de lage middenmoot. Hij versloeg in de tweede ronde Joop Oostendorp (De Schalmloper), verloor in de derde van Jan Stapel (Aartswoud) en hield in zijn vierde partij Date Gorter (Schaaklust) op remise. Ook de ervaren Frans van Eekelen (Aartswoud) bleef op een halfje tegen de Berkhouter steken. Tom Beerepoot (SVH) was te sterk voor de Attaqueerder die op de slotavond een reglementair punt kreeg vanwege de afwezigheid van invaller Richard Visser (De Groene Zes). Met drie punten legde Jos van Steen beslag op de elfde plaats.
Anno 2018 zijn andere oud-deelnemers langs de kant te vinden. Het is de zesde ronde, de beslissingen naderen. Iedereen wordt nieuwsgierig naar de afloop. Gerard Beerepoot (grijs) verliest voor Attaqueers clubcompetitie van Ronald Koppes. Twee oud-WFK-spelers die na hun partij de rol van toeschouwer spelen. Dat doet ook Carlo Oud, als Degoschalm-schaker actief op het WFK en deze vrijdagavond intern bij de gastvereniging. Attaqueer-voorzitter Jos Vlaar is aanwezig en de organisatoren Nico Weel en Co Buyman hebben WFK-partijen achter hun naam staan. Arnold van der Wolff komt binnenlopen. Hij deed in 1985 voor het laatst mee en zat toen namens Caïssa tegenover twee Attaqueer-deelnemers: Age van Klaveren en Cees Fris. Met deelnemers, oud-deelnemers en oud-winnaars zorgt het Westfries kampioenschap voor de drukste schaakavond in de kantine van de ijsclub.

Nick Manshanden (1928) – Robbert van Dijkhuizen (1855) ½-½
Koploper Nick Manshanden speelt drie dagen eerder tegen concurrent Robbert van Dijkhuizen. Robert, schaaktrainer en -coach bij Caïssa-Eenhoorn, heeft een late uitnodiging gekregen om op 13 april een congres in Amsterdam (‘Coachen vanuit pedagogisch/didactisch perspectief’) bij te wonen en dat duurt tot in de avonduren. Na overleg met de organisatie zitten beide clubgenoten op de dinsdagse speelavond van de Hoornse vereniging tegenover elkaar.
Ze kennen elkaars spel goed en alletwee proberen ze ook wel wat, maar van begin tot einde blijft het evenwicht gehandhaafd. Nick en Robbert vechten na een synchrone opening voor het initiatief, maar na 25 zetten hebben ze hetzelfde materiaal (dame, paard en lopers van gelijke kleur) en alle pionnen op dezelfde rijen. Er wordt tot remise besloten, waardoor de witspeler zijn punt voorsprong op zijn opponent vasthoudt.

Toine Molenaar (1758) – Wilko van der Gracht (2053) 0-1
Bij gastheer Attaqueer kan vlot de eerste uitslag worden genoteerd. Wilko van der Gracht profiteert van een vrijdag-de-dertiende-zet van Toine Molenaar. In een gelijkwaardige stelling verzuimt het Aartswoud-talent een paard van zwart te ruilen en doet de ongelukkigste zet die mogelijk is.
Het paard van zijn clubgenoot springt naar c3 en zorgt zo voor twee dreigingen. De grootste is een vork met stukwinst en schaak, waarmee Wilko ook de dame wint. Als Toine zich tegen die zet verdedigt, verliest hij een toren op a2. Er is geen enkele mogelijkheid op compensatie en na zeventien zetten kan de analyse beginnen van de stelling, als er wel een paardruil was geweest.

Marc Helder (2029) – Emil Zaal (2000) 1-0
Voor de partijen van de twee Attaqueer-spelers is veel belangstelling en de Nibbixwoudse supporters treffen het niet dat de beide opponenten in uitstekende doen zijn. Marc Helder verslaat Emil Zaal die in een verloren stelling zijn gevoel voor humor niet heeft verloren. ,,We staan bijna gelijk’’, zegt zwart, als hij naar de klok kijkt. Achter de ‘1’ van de Aartswouder knippert een dubbele punt, ten teken dat hij nog een uur over heeft. Achter de ‘1’ van Attaqueers WFK-debutant is slechts één punt zichtbaar en dat betekent dat zijn bedenktijd nog slechts een minuut bedraagt.
Wit trekt snel ten aanval met zijn a-pion die op de vijftiende zet de zevende rij bereikt. Er wordt het een en ander geruild en Emil houdt beide torens en het loperpaar over tegen torens en loper met paard voor Marc. Zwart hoeft al niet meer te noteren, als hij een tweede pion verspeelt. De techniek en het inzicht van de witspeler zijn ruim voldoende om het grote voordeel te handhaven. Er komt via promotie zelfs stukwinst bij. Als het laatste kansje op enig tegenspel teniet wordt gedaan, strijkt de Attaqueerder de vlag.

Lukas Boots (1781) – Fred Avis (1835) 0-1
Schaker van de week wordt Fred Avis. Hij tekent in Nibbixwoud voor zijn derde winstpartij in vier dagen. In de clubcompetitie van Caïssa-Eenhoorn versloeg hij dinsdagavond Peter Holscher. Op woensdagmiddag zegevierde Fred in de zesde ronde van het NHSB-kampioenschap voor lenteveteranen in zijn partij tegen Peter Duijs en op vrijdag de dertiende gaat het voorspoedig tegen Lukas Boots.
Zes jaar geleden zaten ze in de vijfde ronde van het Westfries kampioenschap tegenover elkaar. In het Water & Vuurhuis in Hoogkarspel verloor Lukas met de zwarte stukken. Ditmaal steekt zijn opponent de lont aan door het koningsgambiet aan te nemen.
Zwart trekt op de koningsvleugel het initiatief naar zich toe en staat in het vroege middenspel prima. Na zijn korte rokade offert Lukas een paard voor de Hoornse g-pion om de g-lijn een half open karakter te geven en om zijn dame in een tegenaanval te betrekken. Fred kan echter de diagonaal naar het matgevende g7-veld dichten en als de g-lijn helemaal openvalt, wordt voor hem g2 een matgevend veld. Toch zet de Hoornaar niet goed door en de Pionier-speler kan het geofferde stuk terugwinnen. Die kans mist hij, waarna wit een paar zetten later alsnog mat gaat.

Eugène Koomen (1445) – Gerard Beerepoot (1627) 1-0
Ook voor Gerard Beerepoot werkt de supporterssteun niet. In de speelzaal van zijn eigen club ervaart de Attaqueerder dat Eugène Koomen tijdens dit Westfries kampioenschap in vorm is.
Zwart raakt al vlot op achterstand. Na het doorschuiven van de witte d-pion wordt zijn damepaard aangevallen. Het antwoord 12. … Lxf3 weerlegt wit met 13. dxc5 en valt zo beide lopers van zijn opponent aan. Gerard beperkt de schade door twee pionnen te slaan en hij geniet de reputatie om na stukverlies sterk terug te komen. Dat gebeurt nu weer. Na twintig zetten heeft de zwartspeler vier pionnen meer.
Met actief spel dwingt hij de Groenezesser, die een pion heeft teruggewonnen, tot verdedigen. Met 30. … Pe6 had Attaqueers WFK-debutant Eugène in problemen kunnen brengen, maar hij kiest voor 30. … Pe4. Een dreigend paardvork is door wit makkelijk te voorkomen. Op weg naar een eindspel met alle torens krijgt zijn koning een actieve rol en door de goede samenwerking van zijn stukken kan de Grootebroeker het grote pionnenoverwicht op de damevleugel breken. Als hij zijn voorsprong van een licht stuk uitbreidt tot een volle toren, staakt Gerard het verzet.

Rowan Louter (1648) – Jaap Gorter (1885) ½-½
De qua zetten langste partij van de zesde ronde is die tussen Rowan Louter, debutant, en Jaap Gorter, recordhouder met het aantal WFK-deelnames. Ze maken er snel een boeiende strijd van. Op vrijdag de dertiende staat na dertien zetten een onverdedigde toren van zwart in, maar ziet wit – aan zet – ook dat zijn goede loper op d5 wordt bedreigd. De rust keert terug in de partij, maar niet voor lang. Beide spelers proberen op beide flanken aan te vallen.
Na dameruil ontstaat een eindspel dat zo in de theorieboekjes kan. Twee torens, een paard en zes pionnen voor elk. Even lijkt het erop dat Jaap het lichte stuk gaat verliezen. Op geraffineerde wijze houdt hij de materiële balans in evenwicht en dan staan alleen nog de paarden en acht pionnen op het bord. Zeer interessant wordt het na 45. … h4. Zwart zal zijn c5-pion verliezen, waardoor Rowan een vrijpion op c4 krijgt. Maar als zijn h3-pion valt, heeft de Andijkse routinier een vrijpion op h4. Zo’n twintig zetten kan het alle kanten op. Beiden hinken op twee gedachten: een eigen pion laten promoveren of promotiekansen voor de opponent bestrijden. Dat laatste overheerst en dan blijft een remisestelling over.

Kevin Smit (1922) – Robin Duson (1863) 1-0
De qua zit langste partij van de avond wordt door Kevin Smit en Robin Duson gespeeld. Met tijdens het eindspel zo’n twintig man bij het bord krijgt die een abrupt einde. De 15-jarige Hoornse speelster is continu bezig geweest om haar aanval te versterken, maar onderschat de kracht van verdubbelde torens en die kost haar de dame.
Het spektakel begint, als wit na 8. … h5 lang rokeert. Robin zorgt snel voor grote druk op de damevleugel, maar wordt door haar opponent ook voor een keuze gesteld: een toren geven voor twee lichte stukken of niet. Ze houdt het zware stuk op het bord en draait even later de rollen om. Kevin mag kiezen: ingaan op een loperoffer of niet? Hij doet het niet, al blijft de druk op zijn stelling groot. Zwart kan de kwetsbaarheid van de a2-pion aantonen met 25. … Ta8; haar dame staat op a5, bij een pion op b4. Ze wacht daar enkele zetten mee, maar dan heeft de Hoogkarspeler zijn verdediging op orde gebracht.
In een gelijkwaardige stelling is opeens het einde daar. Met weinig tijd op de klok snoept de Hoornse dame een giftige pion op b3. Kevins torens staan verdubbeld op de open c-lijn en met een schaakzet lokt hij een verdediger van het belangrijkste zwarte stuk – dat nu tevens wordt aangevallen – weg. Dameverlies derhalve en verlies van de partij. Voor Robin is daarmee de eindzege uit zicht, maar het erepodium niet.